امروزه انرژی یکی از منابع مهم در هر کشوری محسوب می‌شود. استفاده درست از انرژی باعث می‌شود تا توسعه کشورها تسریع پیدا کند. سیستم های روشنایی هوشمند یکی از اجزاء مهم در هوشمندسازی شهرها و ساختمان‌های موجود در آن می‌باشد. یک لامپ غیر از روشنایی باید بتواند با کمترین هزینه به فضای یک خانه حس و حال خوبی بدهد.
هوشمندسازی سیستم‌های روشنایی چیزی بود که تا چند سال پیش یک رویا محسوب می‌شد و تنها می‌توانستیم آن را در فیلم‌های علمی و تخیلّی مشاهده کنیم. ولی امروزه چنین سیستم‌هایی تحقق یافته‌اند و روز به روز در حال پیشرفت و همه‌گیری هستند.
سیستم روشنایی هوشمند چیست؟
کنترل سیستم روشنایی ساختمان‌ها، معابر و شهرها یکی از موضوعاتی است که علاوه بر کاهش هزینه‌های مصرف انرژی در خانواده‌ها، می تواند در زمینه‌های نورپردازی هوشمند نیز کارآیی داشته باشد. با توسعه اینترنت اشیا(IOT) و فراگیرشدن سیستم‌های کنترل از راه دور، شاهد سیستم‌های اتوماتیکی هستیم که روشنایی محیطی را کنترل می‌کنند.
تنظیم میزان نور محیط با امکان تعریف سناریوهای مختلف از ویژگی‌های مهم چنین سیستم‌هایی می‌باشد. کنترل روشنایی از راه‌دور می‌تواند نگرانی ساکنین یک خانه در مورد فراموشی در خاموش کردن لامپ‌ها یا سایر تجهیزات الکترونیکی را از بین ببرد.
چگونگی طراحی سیستم‌های هوشمند روشنایی
از آنجا که سیستم‌های روشنایی می‌توانند بر روح و روان انسان اثر بگذارند و حتی بر روی میزان یا کیفیت خواب هم تاثیر داشته باشند از اهمیت زیادی برخوردارند.
معمولا در طراحی سیستم های هوشمند روشنایی از دیمرها استفاده می‌شود. دیمرها وسیله‌ای هستند که با توجه به سناریویی که برای آنها تعریف شده است می‌توانند میزان نور محیط را کم یا زیاد کنند. تغییر در شدت میزان نور محیطی باعث می‌شود که چشم خسته نشود و کارآیی انسان افزایش پیدا کند.
برخی از دیمرها علاوه بر تغییر شدت نور، امکان تغییر رنگ نور را هم دارند. دیمرها به این علّت پرکاربرد هستند که امکان کنترل آسان آنها توسط گوشی‌های هوشمند وجود دارد و همچنین می‌توان آنها را در هر فضایی کار گذاشت.
انواع سیستم های هوشمند روشنایی
برای اجرای روشنایی هوشمند در اماکن مختلف می‌توان انواع سیستم‌ها را پیشنهاد داد. در ادامه به معرفی چند سیستم مطرح در هوشمندسازی روشنایی می‌پردازیم:
۱- سیستم روشنایی هوشمند دستی
در این روش معمولا سیستم روشنایی را می‌توان از طریق یک تاچ‌پنل مدیریت کرد. تاچ پنل را می‌توان یک سیستم مدیریت مرکزی برای کنترل روشنایی در ساختمان دانست.
۲- سیستم روشنایی بر مبنای حضور
در این نوع از سیستم‌های روشنایی با استفاده از حسگرهای هوشمند، حضور فرد در محل تشخیص داده می‌شود و لامپ‌ها با توجه به حضور شخص روشن و خاموش می‌شوند. این سیستم را بیشتر در راه‌پله ها و پارکینگ‌ها می‌توانیم مشاهده کنیم.
۳- سیستم‌های روشنایی زمان‌بندی شده
این سیستم‌های روشنایی بر مبنای یک تایمر عمل می‌کنند. در ساعاتی که محل‌هایی از ساختمان یا اداره کسی حضور ندارد سیستم روشنایی قطع می‌شود و در ساعات اداری لامپ‌ها روشن می‌شوند.
۴- سیستم روشنایی اتوماتیک
در این نوع از سیستم‌ها، روشنایی محیط به وسیله سنجشگرهای محیطی اندازه‌گیری می‌شود و اگر شدت نور از یک حدآستانه پایین‌تر باشد سیستم روشنایی فعال می‌شود.
مزایای کنترل روشنایی از راه دور
سئوالی که ذهن هر کسی را به خود مشغول می‌کند این است که راه‌اندازی یک سیستم کنترل روشنایی از راه دور چه مزایایی می‌تواند داشته باشد. در پاسخ باید گفت که یک سیستم کنترل روشنایی از راه‌دور علاوه بر کاهش هزینه مصرف برق، آرامش و آسایش بیشتری را برای استفاده‌کنندگان به همراه خواهد آورد.
مزایای سیستم‌های روشنایی هوشمند عبارتند از:
- انعطاف‌پذیری و امکان تعریف سناریوهای مختلف برای روشنایی
- صرفه‌جویی در مصرف انرژی
- امکان تنظیم شدت نور براساس شرایط محیطی و ساعات مختلف روز
- عدم استفاده از کلید بر روی سطح دیوار
- کنترل از راه‌دور و تنظیم ساعات خاموش و روشن شدن لامپ‌ها
- راحتی تعمیرات و تغییرات بدون نیاز به سیم‌کشی و خراب‌کاری
روشنایی هوشمند در ایران
در حال حاضر شرکت‌های بسیاری تجهیزات مرتبط با هوشمندسازی روشنایی را در ایران عرضه می‌کنند. برای هوشمندسازی ساختمان نیازی نیست که تمامی سیستم برق ساختمان را تغییر داد. بلکه می‌توان هوشمندسازی را از یک اتاق شروع کرد و به مرور زمان کل سیستم برق ساختمان را هوشمند کرد.
هوشمندسازی نیازی است که انسان قرن ۲۱ به آن نیاز دارد و باید هر چه سریع‌تر به دنبال تحقق آن در زندگی خود باشد.
