توسعه فناوری در سالیان اخیر باعث شده است تا زندگی شهری به شدت رونق پیدا کند و جمعیت شهرها افزایش پیدا کند. به همین دلیل مسئولان شهری ناچار به ترویج مفاهیم جدیدی برای مدیریت شهری شده‌اند. انسان‌ها به زودی زندگی در شهر هوشمند را تجربه خواهند کرد.
توسعه فناوری‌هایی هم‌چون اینترنت اشیا و حسگرهای سنجش محیطی باعث شده است تا امکان هوشمندسازی در بسیاری از فعالیت‌های شهری بوجود آید. شهر هوشمند، شهری است که بر پایه فناوری ساخته شود و امکان اداره آن به صورت هوشمند و مکانیزه وجود داشته باشد.
معرفی شهر هوشمند
شهر هوشمند(Smart City) یک کلان سیستم می‌باشد که در آن امکان مدیریت تمامی زیرسیستم‌های شهری وجود دارد. یک شهر هوشمند به دنبال هوشمندسازی تمامی فعالیت‌های شهری می‌باشد به گونه‌ای که عملکرد تمامی رویه‌های کاری بهینه شود.
معرفی مهمترین زیرسیستم ها برای زندگی در یک شهر هوشمند
همان‌طور که گفته شد یک شهر هوشمند، یک سیستم بزرگ می‌باشد که دارای زیرسیستم‌های مختلفی خواهد بود. ترکیب این زیرسیستم‌ها با یکدیگر باعث ایجاد هوشمندی در فعالیت‌های شهری خواهد شد. مهمترین اجزا یک شهر هوشمند عبارتند از:
- مدیریت شهری هوشمند(Smart Governance)
- محیط زندگی هوشمند(Smart Environment)
- انرژی هوشمند(Energy Smart)
- روشنایی هوشمند(Smart Lighting)
- ساختمان هوشمند(Smart Building)
- حمل ونقل هوشمند(Smart Mobility)
- شبکه هوشمند(Smart Grid)
- زیرساخت هوشمند(Smart Infrastructure)
- تکنولوژی هوشمند(Smart Technology)
- اقتصاد هوشمند(Smart Economy)
- بهداشت هوشمند(Smart Healthcare)
- شهروند هوشمند(Smart Citizen)
جایگاه شهر هوشمند در زندگی امروزی
با توسعه فناوری‌های حسگر نظیر RFID و بارکدخوان‌ها، امکان توسعه سیستم‌های هوشمند شهری ایجاد گردید. شهرهای هوشمند امروزی مناطقی هستند که اطلاعات متنوعی توسط حسگرهای الکترونیکی از محیط آن‌ها جمع‌آوری می‌شود و براساس پردازش این اطلاعات تصمیمات منطقی و سریعی گرفته می‌شود.
شهر هوشمند براساس فناوری اطلاعات و شبکه جهانی اینترنت اشیا(Internet of Things) تحقق می‌یابد. زندگی در شهر هوشمند آسایش و آرامش را برای ساکنان آن به همراه خواهد آورد. توجه به بهینگی در مصرف منابع و سادگی فرآیندها از مهمترین مزایای یک شهر هوشمند می‌باشد.
تئوری شهر هوشمند
مدیریت شهری امروزی دارای نواقص بسیاری است. عدم ارائه خدمات درست و به هنگام به شهروندان باعث می‌شود تا توسعه پایدار دور از دسترس بنظر برسد.
شهر هوشمند علاوه بر تمامی مزایایی که با خود به همراه دارد به مدیران شهری کمک می‌کند تا به یک تفکر سیستمی دست پیدا کنند. وجود زیرسیستم‌های مختلف در مدیریت هوشمند شهری باعث می‌شود تا تفکر جزئی‌نگری در مدیریت شهری نهادینه شود.
با کمک تفکر سیستمی سعی می‌شود اجزای مختلف به عنوان عناصر بوجود آورنده یک پدیده مدنظر قرار گیرند. ترکیب هوشمندانه این عناصر با کمک تکنولوژی‌های دیگر نظیر اینترنت اشیا(IoT)، هوش مصنوعی(Artificial intelligence)، یادگیری ماشین(Machine Learning) و پردازش داده‌های کلان(Big Data) باعث ایجاد یک درک روشن از سیستم‌های اجتماعی و شهری خواهد شد.
شهر هوشمند در ایران
در چند سال اخیر مسئولان به ضرورت هوشمندسازی شهرها در ایران پی برده‌اند. وجود محدودیت در منابع شهری و بحران‌های مدیریتی در کلان شهرها ایران موجب شده است تا شهرهای مختلف به دنبال تحقق ایده شهر هوشمند در ایران باشند.
بزرگترین مشکل بر سر راه هوشمندسازی شهرهای ایران، عدم وجود زیرساخت‌های مورد نیاز برای هوشمندسازی می‌باشد. اخیرا شرکت ارتباطات زیرساخت سعی کرده با کمک اپراتورهای مختلف پیش‌نیازهای تحقق شهر هوشمند را فراهم آورد. هم‌اکنون شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و ارومیه توانسته‌اند اقدامات قابل توجهی را برای ایجاد شهر هوشمند انجام دهند.
مشهد یک شهر هوشمند ایرانی
کلان شهر مشهد با جمعیت ۳٫۵ میلیون نفری و همچنین میزبانی از ۳۰ میلیون زائر در هر سال، نیاز مبرمی به مدیریت هوشمندانه شهری دارد. به همین دلیل، شهرداری مشهد در چشم‌انداز ۵ ساله خود توجه جدّی به هوشمندسازی داشته است. زندگی در یک شهر هوشمند می‌تواند برای زائران و مجاوران امام مهربانی‌ها آرامش و آسایش مناسبی را ایجاد کند.
شهرداری مشهد تلاش‌های بسیاری را نموده است تا زیرساخت‌های خوبی را در حوزه خدمت‌رسانی هوشمند ایجاد کند. هر چند که تا ایجاد یک شهر هوشمند در مشهد راه طولانی وجود دارد امّا شهرداری این شهر توانسته است بسیاری از خدمات شهری را بر بستر الکترونیک عرضه کند.
