زنجیره بلوکی یا زنجیره بستگی یا همان بلاکچین (Block Chain) یک سیستم توزیع اطلاعات دیجیتال می باشد. بلاکچین را میتوان یک دفتر کل دیجیتالی دانست که تخریب آن بسادگی امکان‌پذیر نمیباشد. چنین پایگاه دادهای میتواند برای تراکنش‌های حساس مالی بسیار سودمند باشد.
بلاکچین و تاریخچه پیدایش آن
این تکنیک برای اولیّن بار در سال ۱۹۹۱ میلادی توسط گروهی از پژوهشگران شرح و بسط داده شد و در اصل به منظور زمان‌بندی اسناد دیجیتال به کار گرفته میشد تا دیگر امکان تغییر تاریخ و دست‌کاری اطلاعات وجود نداشته باشد.
در سال ۲۰۰۹ ساتوشی ناکاموتو با معرفی بیتکوین توانست یک انقلاب بزرگ را در بلاکچین رقم بزند. ایجاد یک کاربرد بزرگ در تراکنش‌های مالی توانست، تکنولوژی بلاکچین را بیش از قبل بر سر زبانها بیندازد.
بلاکچین و بیتکوین
مطرح شدن بلاکچین در سطح جامعه از زمانی شروع شد که این فناوری توانست قابلیتهای خود را در پول دیجیتال یا همان بیتکوین نشان دهد. به همین دلیل است که نام بلاکچین با بیتکوین عجین شده است.
امّا واقعیت این است که این دو مفهوم با یکدیگر تفاوت دارند.(به زودی در پست دیگری بطور مفصل به بررسی مفهوم بیتکوین خواهیم پرداخت). تنها ارتباط این دو مفهوم در این است که بیتکوین یا همان پول دیجیتال برای حفظ و ارتقاء امنیت خود از فناوری بلاکچین استفاده میبرد.
ویژگیهای بلاکچین
بلاکچین دارای یکسری ویژگیهای جذاب میباشد. وقتی مقادیری از اطلاعات در یک زنجیره بلوکی ثبت و ذخیره میشوند، تغییر دادن آنها اصلا کار آسان و سادهای نیست.
مهمترین ویژگیهای بلاکچین عبارتند از :
- بلاکچین می تواند بصورت عمومی(مانند اینترنت) یا بصورت خصوصی (مانند اینترانت) باشد.
- بلاکچین هنوز در ابتدای راه توسعه خود قرار دارد و به مرور زمان تغییرات بسیاری خواهد کرد.
- در حال حاضر طبق برآوردها ۰٫۵% از مردم جهان از بلاکچین استفاده میکنند. این درحالی است که بیش از ۶۰% از مردم جهان به اینترنت دسترسی دارند. این وضوع امکان رشد بلاک چین را در سالهای آینده نشان میدهد.
- .شرکتهای بزرگ حوزه فناوری به شدّت برروی بلاکچین و فناوری‌های مرتبط با آن نظیر اینترنت اشیا سرمایه گذاری کردهاند.
- مهمترین دلیل محبوبیت بلاکچین شفافیّت و قابلیت اطمینان بالای آن در تراکنش‌های گوناگون میباشد(مالی و غیرمالی).
- بلاکچین، آینده صنعت بانکداری در جهان خواهد بود.
- با توسعه و گسترش بلاکچین و اینترنت اشیا، شبکههای اجتماعی امروزی با تغییرات گستردهای مواجه میشوند.
- بلاکچین بیشترین تاثیر خود را برروی صنعت خرده فروشی (Retail) خواهد گذاشت.
- همانطور که توسعه بلاکچین باعث ایجاد مشاغل جدید خواهد شد، بسیاری از مشاغل سنتّی را از بین خواهد برد.
- ناشناس ماندن، مقیاسپذیری، مصرف انرژی بالا در فرآیندهای مرتبط با ماینینگ، عدم وجود قوانین مرتبط و… از جمله خصیصه های ملموس این تکنولوژی پیشرفته میباشد.
کاربردهای Block Chain :
با معرفی ویژگی های بلاکچین در بخش قبلی، در اینجا به معرفی مهمترین کاربردهای این صنعت نوپا می پردازیم:
- بانکداری ، بیمه و پول دیجیتال
- صنعت
- پزشکی
- اینترنت اشیا
- ذخیرهسازی و انتقال دادهها
- مدیریت دادهها
- رعایت کپی رایت در رسانههای دیجیتال
- مدیریت زنجیره تامین
- قراردادهای هوشمند
- اوراق بهادار
اهمیت بلاکچین در حوزههای مختلف
اهمیت بلاکچین بعنوان یک سیستم توزیع شده در این است که دارای یک استحکام قابل قبولی میباشد. ذخیره بلوکهای اطلاعاتی در یک زنجیره توسط هیچ نهادی کنترل نمیشود و یک زنجیره به راحتی قابل شکست نمی باشد. تمامی این موارد به ساختار یک بلوک مرتبط میشود.
ساختار بلوک
همانطور که در شکل زیر دیده میشود، هر بلاک در زنجیرهبلوکی دارای سه بخش اصلی زیر می باشد:
- داده
- تابع درهم ساز داده ها (Hash Function)
- هش بلاک قبلی
در هر بلاک، فرمتهای مختلفی از دادهها میتوانند ذخیره شوند. مثلا در بلوکهای بیتکوین، جزئیاتی درباره تراکنش‌های مالی، حساب مبدا، حساب مقصد و مبلغ تراکنش ذخیره میشود.
در بلاکچین، هر بلاکی دارای هش مخصوص به خود میباشد. هَش برای بلاک مثل اثر انگشت برای انسانها می باشد. تابع هَش هویت بلاک و کل محتوایاتش را تایید میکند و همواره منحصربفرد است. کوچکترین تغییر در اطلاعات یک بلاک باعث تغییر هش آن بلاک میشود. (هش یا تابع درهمساز یک چکیده از کل داده میباشد. کوچکترین تغییر در داده، این چکیده را به شکل نامعلومی تغییر خواهد داد).
هَش(hash) ابزاری پرکاربرد برای بلاک چین است و در واقع نقطه قوت و اتکای بلاکچین میباشد. اگر هش یک بلاک تغییر کند آن بلاک دیگر بلاک سابق نمیشود و هرگز نمیتواند در زنجیره بلوکی جایگاهی داشته باشد.
نگاهی به امنیّت بلاکچین
باید توجه داشت که امنیّت بلاکچین تنها با هَش بلاک جاری تامین نمیشود. بلکه ذخیره هش بلاک قبلی در بلاک جدید باعث میشود تا هرگز امکان تغییر یک هَش وجود نداشته باشد.
در واقع برای تغییر هَش یک بلاک، نیاز است تا مقادیر هش مجموعهای از بلوکها تغییر کند که این موضوع عملا کاری سخت و دشوار میباشد.
باید توجه داشت که کوچکترین تغییر در یک بلاک، باعث نامعتبر شدن سایر بلاکهای بعد از آن میشود. با توجه به زمانبر بودن محاسبه هش و مکانیسم پیچیده آن احتمال ایجاد تغییر در کل زنجیره بلوکی، فرآیندی پیچیده خواهد بود.
