یک محقق در سال وقت زیادی را صرف خواندن مقالات علمی، پژوهشی می‌نماید. متاسفانه اکثر افراد به صورت حرفه‌ای مهارت خواندن مقالات را آموزش نمی‌بینند. در این مقاله قصد داریم تا روش خواندن مقالات به صورت سه مرحله‌ای را آموزش بدهیم، پس با ما همراه باشید.
چرایی مطالعه مقالات توسط محققان
یک محقق به چند دلیل زیر نیاز دارد تا یک مقاله را بخواند:
- آن‌ها نیاز دارند به بررسی یک موضوع در زمینه کاری خود بپردازند تا بتوانند آن را در کلاس درس یا کنفرانس‌های علمی ارائه کنند.
- یک محقق برای فهم بهتر مباحث آموزشی و تکمیل دانش، نیازمند مطالعه جدیدترین یافته‌های سایر محققین می‌باشد.
- اعتبار محققان با مطالعه مقالات افزایش می‌یابد.
- در جریان کارهای تحقیقاتی مشابه قرار می‌گیرند.
- با ترندهای تحقیقاتی روز آشنا می‌شوند.
- با سایر محققین حوزه خود آشنا می‌شوند.
- و..
فهم و یادگیری درست یک مقاله بسیار مهم است، زیرا دانشجویان ساعت‌های متمادی از وقت خود را صرف آزمون و خطا در مطالعه مقالات مرتبط با کارشان می‌کنند. رویکرد سه مرحله‌ای در مطالعه مقالات می‌تواند مشکلات بسیاری را از پیش پای دانشجویان و محققان بردارد.
رویکرد سه مرحله‌ای روش اصولی برای خواندن مقالات
در رویکرد سه مرحله‌ای به جای اینکه یک مقاله را از ابتدا شروع کنیم و به انتهای مقاله برسیم، سه مرحله پایه‌ای را دنبال می‌کنیم. در هر مرحله به دنبال تحقق اهداف خاصی می‌باشیم. این سه مرحله عبارتند از:
- مرحله اول دریافت ایده کلی مقاله
- مرحله دوم دریافت کلیّاتی از مقاله
- در سومین مرحله به دنبال درک عمیق مقاله، جزئیات، ایرادات مقاله و ارائه راهکارهای جدید می‌باشیم.
۱- مرحله اوّل
در این مرحله به یک مرور سریع از مقاله می‌پردازیم. هدف ما در این مرحله دستیابی به یک دید کلی از مقاله می‌باشد. این مرحله تنها بین ۵ تا ۱۵ دقیقه زمان خواهد برد و شامل مراحل زیر است:
- مطالعه عنوان، چکیده و مقدمه با دقت
- عناوین بخش‌ها و زیربخش‌های بطور کلی خوانده می‌شود.
- بررسی فرمول و روابط ریاضی موجود در مقاله
- بررسی نتایج مقاله
- بررسی منابع و یافتن مقالاتی که قبلا خوانده‌اید
در پایان این مرحله باید قادر باشیم که به ۵ سئوال زیر پاسخ بدهیم:
- دسته یا رده مقاله
- این چه نوع مقاله‌ای است؟
- اندازه مقاله؟
- تجربه مشابه از چنین مقاله‌ای دارید؟
- یک نمونه کاربرد برای آن می‌توانید پیدا کنید؟
- زمینه کاری
- یافتن مقالات مرتبط دیگر با این موضوع؟
- تجزیه و تحلیل مشکلات و مبانی نظری مورد استفاده در این مقاله؟
- اعتبار مقاله
- آیا همه مفروضات معتبر است؟
- مشارکت
- چه کسانی(دانشگاه یا موسسه) در تهیه مقاله مشارکت داشته‌اند؟
- وضوح
- آیا مقاله واضح و قابل درک است؟
با استفاده از پاسخ‌های که شما به سئوالات بالا می‌دهید ممکن است به این نتیجه برسید که مقاله برای مطالعه مناسب نیست. در این صورت تنها ۱۵ دقیقه از وقت شما گرفته شده است. ولی اگر به این نتیجه برسید که مقاله مناسبی را در اختیار دارید می‌توانید وارد مرحله دوم بشوید.
۲- مرحله دوّم
در این مرحله مقاله را با دقّت بیشتری می‌خوانیم، امّا از جزئیاتی مانند اثبات‌ها چشم‌پوشی می‌کنیم. این کار به ما کمک می‌کند تا ذهنیّت خود را نسبت به مقاله تقویت کنیم. در این فاز یادداشت برداری نقش مهمی را ایفا می‌کند، این یادداشت‌ها به درک بهتر موضوع به شما کمک می‌کند و می‌تواند برای مطالعات تکمیلی آینده یا نوشتن مقالات جدید مورد استفاده شما قرار گیرد.
کارهای مهم این مرحله عبارتند از:
- توجه به اشکال، نمودارها و تصاویر ببه هدف یافتن ایرادات یا ایده‌یابی(ایده‌های بهینه‌سازی در مقالات را می‌توان از روی همین نمودارها و اعداد یافت)
- مطالعه مراجع خوانده نشده برای درک بهتر پیش‌زمینه‌های مقاله
مرحله دوم نباید چیزی بیش از ۲ ساعت از زمان شما را بگیرد. در پایان این مرحله شما باید به یک درک کلّی از محتوای مقاله برسید. بهتر است یک خلاصه را به دوستان‌تان یا استاد خود ارائه دهید. این خلاصه می‌تواند اشتباهات شما را به خوبی نشان دهد.
گاهی اوقات نمی‌توان به یک درک درست از مقاله دست یافت. نگران نشوید این موضوع طبیعی است و حتی ممکن است برای اساتید هم اتفاق بیفتد. ممکن است شما با اصطلاحات یا کلمات اختصاری آشنا نباشید یا اصول ریاضی و اثباتی مقاله را درک نکنید. در چنین شرایطی شما می‌توانید یکی از سه راه زیر را انتخاب کنید:
- این مقاله را کنار بگذارید، زیرا که مقاله وقت زیادی از شما را خواهد گرفت.
- به مقالات منبع برگردید و دانش زمینه‌ای خود را تکمیل کنید.
- نگران نشوید و به مرحله سوم وارد شوید.
مقاله پیشنهادی: هوش تجاری چیست و چه تاثیری بر کسب و کارها دارد؟
۳- مرحله سوم
برای درک کامل از یک مقاله شما نیاز دارید تا مرحله سوم را هم بگذرانید. کلید موفقیت در مقاله‌خوانی در همین مرحله سوم می‌باشد. در این مرحله شما باید مانند نویسنده اصلی مقاله از فرضیّات معلوم شروع کنید و مقاله را به صورت کامل پیاده‌سازی کنید.
نوآوری‌های موجود در مقاله را شناسایی کنید و سعی کنید نقاط ضعف و ایرادات آن را شناسایی کنید. داشتن دید انتقادی به یک مقاله می‌تواند به شما کمک کند تا ایراداتی را در مقاله پیدا کنید. توجه کامل به جزئیات در این مرحله الزامی است.
سعی کنید فرضیات را به چالش بکشید و برای هر فرضیه یک ایده جدید ارائه کنید. ایده‌های خود را با فرضیّات مقاله مقایسه کنید و سعی کنید راهکارهای خودتان را بهینه کنید. شما برای اثبات فرضیات خودتان نیاز دارید از ابزارها و نرم‌افزارهای خاصی استفاده کنید.
این مرحله می‌تواند بین ۵ ساعت تا ۳ روز کاری از زمان شما را بگیرد. در پایان این مرحله شما باید قادر به بازسازی کل ساختار مقاله باشید، نقاط قوت و ضعف مقاله را بیان کرده و پیشنهاداتی نیز ارائه دهید.
مزایای روش ۳ مرحله‌ای
استفاده از روش ۳ مرحله‌ای شاید در ابتدا کمی سخت باشد امّا به مرور زمان به شما شیوه درست خواندن مقالات را یاد می‌دهد. مهمترین مزیت این شیوه این است که در جزئیات قبل از یافتن یک دیدکلی از مقاله غرق نمی‌شویم. در این روش امکان برآورد دقیقی از زمان موردنیاز برای مطالعه مجموعه‌ای از مقالات را خواهیم داشت.
